Karel Appels ‘Ik schilder als een barbaar in deze barbaarse tijd’ uitleg

Omdat er verschillende tentoonstellingen waren over Karel Appel en in recensies wordt verwezen naar de uitspraak: ik schilder als een barbaar in deze barbaarse tijd: hieronder zijn uitleg dd 1962

Karel Appel over barbarisme en action painting

Karel Appel in ‘Karel Appel over De werkelijkheid van Karel Appel’ een interview in De werkelijkheid van Karel Appel (Bezige Bij 1962)

Over action painting en barbarisme

Vraag: Wat versta je onder ‘barbaar’

Appel: ‘Nou, wij mensen van nu zijn geperfectioneerde barbaren. We verfijnen en we cultiveren ons met allerlei details uit het verleden, en dat noemen we evolutie, maar daar heeft het niets mee te maken. Wel met perfectie, de atoombom is een geperfectioneerde stenen bijl, voorgekomen uit dezelfde oerangst. We proberen allemaal wat aan die perfectie bij te dragen, niet alleen met stenen bijlen of atoombommen, maar ook met religies, filosofieën, wetenschappen of kunst. Dat is het eeuwige verlangen van de menselijke holbewoner die hij nu nog steeds is. Als we door die perfectie heen kijken, zijn we allemaal nog barbaren. Als je dat beseft heb je een van de grootste gedachten van het hedendaagse leven. Die gedachte, die je het barbarisme zou kunnen noemen, die uit zich vandaag in de beeldende kunst, in de literatuur en in de muziek als een opstand tegen een wereld vol verouderde idealen en systemen, die steeds tot oorlogen en martelingen leiden. Zulke systemen dulden geen spontaniteit en geen toeval en roeien die uit als afwijking of onverklaarbaar verschijnsel.’

Vraag: Heeft het ‘barbarisme’te maken met de techniek van je schilderen?

Appel: ‘Ja en nee, de techniek van mijn schilderen is eigenlijk action-painting, en dat is dus geen monopolie van mij alleen. Ik schilder niet alleen met een kwast, maar ook bijvoorbeeld met mijn tubes, daar teken ik mee op het doek als met een krijtje op een bord. En met mijn paletmes, daar sla ik de vormen en de expressie mee in de materie. Ik heb je al eens gezegd dat ik niet schilder maar sla, maar dat moet je natuurlijk ook weer niet al te letterlijk nemen. Dat kan je trouwens allemaal op de film zien.’

Bovenstaande uitspraken komen allemaal bij elkaar in, in ieder geval, een schilderij dat tijdens het draaien ontstond. Door een DAAD aan het daglicht getreden om zijn schoonheid te tonen.

200 x 200 cm o/d privé coll.

In de publicatie Het atelier van karel Appel in Kasteel Groeneveld staat over dit werk:

‘ “Door een daad aan het daglicht getreden om zijn schoonheid te tonen”, was een titel die Karel Appel niet alleen om het poëtische karakter beviel. De titel was mede ingegeven door een coïncidentie toen hij in Kasteel Groeneveld werkte. In die tijd kwam de ontknoping van de Baarnse moord wat veel indruk op hem maakte. Hij herinnert zich zich nog sterk de foto van de dader in de krant: een prachtige jongen die met zijn bekendmaking aan het daglicht kwam om zijn schoonheid te tonen.’

De mooie en goed opgeleide ‘barbaar’ was door een daad betrapt. Op het schilderij zijn portret, geschilderd door Karel Appel die de barbaar in zichzelf was tegengekomen.

Je zou hem kunnen vergelijken met de mooie en slimme jongens die in Parijs de aanslagen pleegden in november 2015. En met al die andere gecultiveerde mensen heden ten dage die hun ‘primitieve’ oorlog gevoelens niet kunnen onderdrukken als het om geloof, cultuur, prestige of geld verdienen gaat. De geperfectioneerde barbaar is niet weg te krijgen.

Ten slotte

De monsters van Cobra: Willem Sandberg

‘Het was toch vanzelfsprekend, dat er nadat we zo lang onder de druk van de bezetting hadden gezeten, iets losbarstte. …. Dan is het toch vanzelfsprekend, dat deze hele tijd gekenmerkt wordt door een uitbarsting van kleur en vorm. Maar in de Cobrabeweging was er ook een uitbarsting van monsters. Al die monsters die we om ons heen gezien en beleefd hadden, kwamen daar tot leven. Daar werd toen ook uitdrukking aan gegeven.’

About me

In 2008 I was guest curator of the exhibition Black is beautiful. Rubens to Dumas. Important advisors: Elizabeth McGrath (Rubens and colleagues, Warburg institute Image of the Black in Western Art collection), Carl Haarnack (slavery in books), Elmer Kolfin (slavery in prints and paintings) en Adi Martis (contemporary art). Gary Schwartz made his research for The Image of the Black in Western Art available to me.

In 2013 my book Cobra aan de gracht / Cobra on the Canal, ( CoBrA artists in a private collection) was published by Samsara publications.

In 2014 my essay ‘Painted Blacks and Radical Imagery in the Netherlands (1900-1940)’ was published in The Image of the Black in Western Art Volume V (I). (ed. David Bindman, Henry Louis Gates jr.)

In 2017 I published a book about the black servants at the Court of the Royal Van Oranje family. More than a thousand documents have been found about their lives. (only in Dutch)

All photos on this site are not intended for any commercial purpose. I have tried to trace all the rules and rights of all images. As far as I know, these images can be used in this way. If you ar a copyright holder and would like a piece of your work removed or the creditline changed then please do not hesitate to contact me.

estherschreuderwebsite@gmail.com