Nazaten van Willem Frederik Cupido in Nederland
Wilhelmina Cupido Dietz 1802-1862 Vught
Van de drie kinderen die Willem Frederik Cupido (Kust van Guinea c.1758-1806 Dietz) kreeg met de Duitse Catharina Löwe, bereikte alleen (Sophia Frederika, Louisa ) Wilhelmina Cupido (n) de volwassen leeftijd. Drie en een half jaar na haar geboorte stierf Cupido op bijna vijftigjarige leeftijd in Dietz.
Na zijn dood ondersteunde het hof Wilhelmina en haar moeder financieel waardoor Cupido’s dochter een opleiding kon volgen.
In 1818 vertrok de ongeveer zestienjarige Wilhelmina Cupido naar Den Haag om te gaan werken bij Sartor, waarschijnlijk mejuffrouw J. Sartor ‘Marchande des modes’ in de Venestraat. Deze straat ligt in het winkelcentrum niet ver van het buitenhof, waar haar uit Afrika afkomstige vader Cupido vanaf zijn zevende had gewerkt.
Ze werd in Den Haag nog steeds ondersteund door Wilhelmina van Pruisen, die ook weer in deze stad woonde. Haar zoon, Willem I, was inmiddels koning geworden van zowel de Noordelijke als Zuidelijke Nederlanden.
Na de dood van de prinses in 1820 nam Willem I deze uitgave van zijn moeder over.
Waarschijnlijk leerde Wilhelmina Cupido in Den Haag de Dillenburger Gottfried Hehl kennen. Hij was een jaar ouder en in 1818 in Nederlandse dienst gegaan bij het 5de Regiment Nassause Lichte Infanterie. Hoe hij er uitzag werd bij zijn indiensttreding en later opnieuw genoteerd: ovaal gezicht, gewone neus en mond, grijze ogen, blonde wenkbrauwen en blond haar.
Een aantal jaren later promoveerde Gottfried tot van grenadier naar korporaal en sergeant bij het Garderegiment Grenadiers en Jagers. Deze promotie betekende dat hij altijd in de buurt van de koning gelegerd moest zijn. Dat kon in of bij Brussel zijn. Toen de Belgen in Brussel in opstand kwamen tegen Willem I, ving dit regiment dan ook de eerste klappen op.
De Belgen weigerden Koning Willem I als hun koning te erkennen. Er brak een oorlog tussen Nederland en België uit, waarbij de Belgen de Nederlanders uit hun land verdreven. Gottfried raakte hierbij op 25 september 1830 in Brussel gewond door een kadets kogel.
Hehl kreeg in 1831 van koning Willem I het Metalen Kruis uitgereikt voor zijn deelname aan de Tiendaagse Veldtocht tegen het opstandige België.
Terwijl Gottfried Hehl hierna tussen 1832 en 1833 bij het mobiele leger ingedeeld was, beviel de inmiddels dertigjarige ongetrouwde Wilhelmina Cupido in 1832 in Delft van hun eerste dochter en Cupido’s eerste kleinkind. De boreling kreeg de naam Wilhelmina Godefridina Hehl en werd door haar vader Gottfried erkend.
Een jaar later kwam vader Gottfried bij zijn gezin in Delft wonen. Kort hierna moeten ze naar Zundert verhuisd zijn, want daar werd in 1834, bij het nog steeds ongetrouwde stel, een tweede kind geboren. Het was een zoon: Godefridus Wilhelmus Hehl.
Pas in 1835 werden Wilhelmina en Gottfried in Goirle in de echt verbonden. De twee kinderen werden ingeschreven – iets wat vaker gebeurde in de registers van die tijd.
Gottfried was inmiddels belastinginner (commies) geworden. Misschien is dat de reden dat ze vaak verhuisden. Hun derde kind, Josephina Henriette Christina Sophie Hehl, werd in Ginneken (nu een wijk van Breda) geboren. Een paar jaar later verhuisden het hele gezin opnieuw. Dit keer naar Asten, waar in 1840 een derde dochter, Christiana Sophia Cornelia Margaretha Hehl, werd geboren. (zie foto van haar op latere leeftijd hieronder).
Vier jaar later, Wilhelmina was inmiddels 42, volgde in Valkenswaard een zoon: Maurits Daniel Antonie Hendrik Julius Hehl. Al hun vijf kinderen bereikten, in tegenstelling tot de twee heel jong overleden broertjes van Wilhelmina, de volwassen leeftijd.
In 1849 vestigde het gezin, dat nu uit zeven leden bestond, zich in Bladel. De zeventienjarige Wilhelmina Godefrida Hehl werd er dienstbode, de oudste zoon Godefridus ging in de leer bij een hoefsmid en de andere drie kinderen gingen er naar school.
De laatste verhuizing volgde in 1852 naar Vught in Brabant.
Vijf jaar later meldde de krant dat Gottfried Hehl met pensioen ging: ‘G Hehl commies der 2de kl bij de Rijksbelasting te Vught’. Hij kreeg jaarlijks 328 gulden.
Op 26 september 1862 overleed Wilhelmina Cupido(n). Haar man Gottfried stierf anderhalf jaar later, in januari 1864.
Toen Wilhelmina Cupido op 59jarige leeftijd stierf, had ze inmiddels vier kleinkinderen. Er zouden er nog minstens zeventien volgen.
Nergens is, tot nu toe, een vermelding gevonden dat zij een Afrikaanse vader heeft of een verwijzing naar haar, waarschijnlijk, bruine huidskleur.
Beide zoons van Wilhelmina en Gottfried gingen in militaire dienst. Van de oudste zoon, Godefridus Wilhelmus, werd het uiterlijk beschreven. Hij had bruine ogen, bruin haar, een gewone neus, brede mond en verder geen bijzondere kenmerken.
Van de derde dochter, Christiana Sophia Cornelia Margaretha Hehl, is bij de nakomelingen een originele foto bewaard gebleven.
(met dank aan de familie Molhoek en het Haags Historisch Museum)
Hieronder nakomelingen van Cupido tot 1862, het jaar dat Cupido’s dochter stierf. Een jaar later, in 1863, werd de slavernij in de koloniën afgeschaft.
Het eerste kleinkind van Cupido, Wilhelmina Godefrida Hehl (1832-1879) trouwde met Leonardus Varossieau en had inmiddels haar eerste kind een dochter: Cornelia Leonardina Varossieau (1856-1926).
Cupido’s eerste kleinzoon Godefridus Wilhelmus Hehl (1834-1873) trouwde met Wilhelmina Carolina Bolman en had in 1762 al een zoon: Carel Wilhelmus Hehl (1860-1925).
Josephina Henriette Hehl (1836-1897) trouwde met Cornelis Hemmes en had bij de dood van Wilhelmina al twee kinderen: Sophia Hemmes (1858-1918) en Pieternella Antonia Hemmes (1861- ?).
De twee andere kleinkinderen van Cupido trouwden later en kregen meerdere kinderen. Hieronder de stamboom van Willem Frederik Cupido tot 1863
Hierin zijn de familienamen Hehl, Varossieau, Hemmes, Brittijn, Ruis, Kuis en Waardeloo te vinden. Deze vijf kleinkinderen zouden voor minsten 21 achterkleinkinderen zorgen die de volwassen leeftijd haalden.
De vele generaties en meer familienamen hierna staan in het boek en elders op deze site.
Zie bijvoorbeeld : https://www.haagshistorischmuseum.nl/nieuws/haags-historisch-museum-ontdekt-nazaten-van-de-afrikaanse-bediende-cupido
Zie
- Wilhelmina Cupido ⇒ Wilhelmina G. Hehl ⇒ Varossieau ⇒ Brittijn ⇒ Hage – Bilsen – Jonkers – Kloot – Weggeman – Demaat – Smit – Middendorp-Timmers- Van Mourik – Rebel
- Wilhelmina Cupido ⇒ Wilhelmina G. Hehl ⇒ Varossieau ⇒ Felix
- Wilhelmina Cupido ⇒ Godefridus W. Hehl ⇒ Meelis
- Wilhelmina Cupido ⇒ Josephine H.C.S. Hehl ⇒ Hemmes ⇒ Ruis – Hattem – Hulshorst – Overbeeke – Dekker – Pasman
- Wilhelmina Cupido ⇒Josephina Henriette C.S Hehl ⇒ Hemmes – Van der Meer – Van Beuningen – Van Rhenen
- Wilhelmina Cupido ⇒ Josephina Henriette C.S. Hehl ⇒Johannes Godefridus Hemmes – Hemmes – Blok
- Wilhelmina Cupido ⇒ J.H.C.S. Hehl ⇒ Hemmes ⇒ Van der Elst
- Wilhelmina Cupido ⇒ J.H.C.S. Hehl ⇒ P. A. Hemmes
- Wilhelmina Cupido ⇒ J.H.C.S. Hehl ⇒ C.H. Hemmes – Hemmes
- Wilhelmina Cupido ⇒ Christiana S. C. M. Hehl ⇒ Waardeloo ⇒ Schouten – Grondel – Molhoek – Rooyen
- Wilhelmina Cupido ⇒ 5 Maurits D. A. H. J. Hehl – Dubois
Zie ook Het Haags Historisch Museum
About me :
In 2008 I was guest curator of the exhibition Black is beautiful. Rubens to Dumas. Important advisors: Elizabeth McGrath (Rubens and colleagues, Warburg institute Image of the Black in Western Art collection), Carl Haarnack (slavery in books), Elmer Kolfin (slavery in prints and paintings) en Adi Martis (contemporary art). Gary Schwartz made his research for The Image of the Black in Western Art available to me.
In 2014 my essay ‘Painted Blacks and Radical Imagery in the Netherlands (1900-1940)’ was published in The Image of the Black in Western Art Volume V (I). (ed. David Bindman, Henry Louis Gates jr.)
In 2017 I published a book about the black servants at the Court of the Royal Van Oranje family. More than a thousand documents have been found about their lives. (only in Dutch)
All photos on this site are not intended for any commercial purpose. I have tried to trace all the rules and rights of all images. As far as I know, these images can be used in this way. If you ar a copyright holder and would like a piece of your work removed or the creditline changed then please do not hesitate to contact me.
estherschreuderwebsite@gmail.com
Esther Schreuder 
1 Comment
Comments are closed.