In 1772 maken zowel de kranten van De Republiek der Zeven verenigde Provinciën als het kerkboek van de St Jacobskerk melding van de doop van een ‘bejaard persoon’ Willem Frederik. Het gaat hier om de circa 15 jarige Cupido die zeven jaar eerder aan het hof van stadhouder Willem V werd aangesteld als “moortje”. Cupido was, vrijwel zeker, zonder familie in de Republiek aangekomen en hij ondergaat dit ritueel, waarbij alle ogen op hem gericht zijn, zonder familie. Maar wel met stadhouder Willem V, prinses Wilhelmina van Pruisen, en waarschijnlijk collega Guan Antony Sideron.
In de St. Jacobs of Grote Kerk worden ook de meeste Van Oranjes gedoopt. Stadhouder Willem V ging Cupido in 1748 voor en een paar maanden na de doop van Cupido, in 1772, wordt de eerste zoon van Willem V en Wilhelmina van Pruisen, in bijzijn van Cupido, in diezelfde kerk gedoopt. De baby krijgt, net als Cupido, de namen Willem Frederik maar daarna gevolgd door prins van Oranje-Nassau (later koning Willem I). Tijdens deze plechtigheid zit de kerk stampvol familie, aanverwante adel, waaronder de familie Van Wassenaer, notabelen en hovelingen.
Het publiek was, als we de kunstenaar mogen geloven, zelfs hogerop geklommen om het allemaal goed te kunnen zien.
De St Jacobs kerk staat er nog steeds en is nu een van de oudste gebouwen van Den Haag. Een deel is niet veranderd sinds de doop van Cupido. Andere elementen zoals de familiewapens (schilden) die te zien zijn op de prent, zijn later door de Franse revolutionairen verwijderd, omdat het tekens van de adel waren.
Nog steeds aanwezig in de kerk is het monument voor de gesneuvelde admiraal Jacob baron van Wassenaer heer van Opdam. Een telg uit een van of machtigste families van Den Haag in zowel de zeventiende als achttiende eeuw. Het is een imposant kunststuk van Bartholomeus Eggers.
En het loopt over van traditionele Europese symbolen en personificaties. Bij uitstek leuk voor puzzelaars en kunsthistorici.
Te beginnen met de drie jongetjes die Van Wassenaer begeleiden.
Het eerste jongetje houdt de helm, symbool van kracht en geloof, van de admiraal hoog. Een element dat je ook veel terugziet op schilderijen met portretten van admiralen. In sommige gevallen is het een zwart jongetje dat de helm ophoudt. Het scheepvaart museum kocht recent een dergelijk werk met admiraal Cornelis Tromp.
In de Italiaanse kunst zie je dit motief al terug bij Paris Bordone (1500-1570)
Onder de voeten van de admiraal Van Wassenaer is een leeuwenkop en een schild te zien, waarnaast een jongetje zit met allerlei vergankelijkheidsattributen: de schedel, de zandloper en een omgekeerde toorts. De laatste is al sinds de Romeinen een symbool van eindigheid. Mooi is dat de kunstenaar hier prominent zijn handtekening heeft gezet. Zijn naam blijft, zijn lichaam en geest niet.
En dan is het jongetje met het familie wapen op een schild. Hij lijkt ook een olijftak hoog te houden: teken van vrede.
De jongetjes zijn niet de enige figuren van betekenis. Achter Van Wassenaer blaast Faam op haar hoorn en op de hoeken van het monument staan vier vrouwelijke personificaties: Prudentia, Vigilante, Fortitudo en Fidelitas met hun symbolen.
De zijpanelen laten de door Van Wassenaer gewonnen zeeslagen zien.
Het monument staat in het koorgedeelte van de Grote Kerk. Bij het begin van deze ruimte, waar de verhoging begint, werd de doop uitgevoerd. Nu hangen er gordijnen.
De kerk is om meerdere redenen een bezoek waard. Ten eerste geeft het een idee wat Cupido zag destijds, hij moet vaak in de kerk zijn geweest in het gevolg van Willem V.
Rond 1766 is hij er zelfs met Sideron vastgelegd.
Het leven van Cupido en zijn collega Sideron wordt beschreven in:
Behalve de kennis dat Cupido hier gedoopt is en er veel kwam, valt er nog veel meer te zien en te lezen. Constantijn Huygens was er bijvoorbeeld begraven er staat nóg een indrukwekkend grafmonument. Kortom zeker een bezoekje waard. Het is vlakbij het Binnenhof en het Mauritshuis. Ze vragen een kleine entree.
About me:
In 2008 I was the guest-curator of the exhibition Black is beautiful. Rubens to Dumas. Important advisors were Elizabeth McGrath (Rubens and colleagues), Carl Haarnack (slavery in books), Elmer Kolfin (slavery in prints and paintings) en Adi Martis (contemporary art). Gary Schwartz made his research available for The Image of the Black in Western Art .
In 2014 my essay ‘Painted Blacks and Radical Imagery in the Netherlands (1900-1940)’ was published in The Image of the Black in Western Art Volume V (I). (ed. David Bindman, Henry Louis Gates jr.)
In 2017 I published a book about the black servants at the Court of the Royal Van Oranje family. More than a thousand documents have been found about their lives. (only in Dutch)
All photos on this site are not intended for any commercial purpose. I have tried to trace all the rules and rights of all images. As far as I know, these images can be used in this way. If you ar a copyright holder and would like a piece of your work removed or the creditline changed then please do not hesitate to contact me.
estherschreuderwebsite@gmail.com
