De Nederlandse kunst en cultuur wereld is er over het algemeen van overtuigd dat de Cobra beweging met kunstenaars als Karel Appel, Constant, en Corneille een Nederlands product was.
Niets is minder waar.
Behalve Denen en Belgen, waren er ook Fransen, Duitsers, Belgen, Zweden, Amerikanen en…..een zwarte Zuid Afrikaan: Ernest Mancoba, lid van Cobra. In tegenstelling wat sommige beweren was Mancoba echt onderdeel van de Cobrabeweging, hij wordt door diverse kunstenaars, zoals de Belg Dotremont, genoemd en staat op diverse foto’s uit de Cobratijd.
Inmiddels begint deze kunstenaar, zoals ik al eerder schreef in diverse publicaties het schoolvoorbeeld te worden van de uitsluiting van Afrikaanse modernisten uit de canon van de beeldende kunst. (zie onderaan voor publicaties en dergelijke)
Voor zover ik weet is Okwui Enwezor degene die hiermee internationaal het spits afbeet in zijn tentoonstelling: The Short Century.
Het werk van Mancoba dat op the Short Century, Independence and Liberation Movements in Africa 1945-1994, in 2001, te zien was. (Deense prive collectie).
Heel belangrijk was verder het prachtige interview dat Hans Ulrich Obrist van hem afnam. Het werd onder andere gepubliceerd in Third Text in 2010 An Interview with Ernest Mancoba Hans Ulrich Obrist.
Een fragment hieruit:
HUO
Who were the artists that you met in Paris that you consider to have been influential?
Ernest Mancoba
I met the Danish Surrealist group, that is, among others, Richard Mortensen, Egill Jacobsen, and particularly also, as I have said, Ejler Bille. At my studio on rue Daguerre, my neighbour was Henri Goetz, an American artist. Bille’s neighbour was a German Expressionist painter, Erwin Graumann, who remained a good companion to us until his death, and by the intermediary of whom I met German anti-Nazi artists and, in particular, befriended Hans Hartung.
In 1938 I also became friends with Alberto Giacometti. It was on his proposition (to help me live closer to Sonja (zijn vrouw Sonja Ferlov) who had her studio next door on Rue du Moulin Vert) that I even left my atelier in Rue Daguerre for a little room on top of his atelier on the Rue Hippolyte-Maindron. In fact, apart from his brother Diego, I can say I remained for nine years (interrupted by my four-year internment during World War II) his nearest neighbour. We caught sight of each other practically every day, spoke from time to time, and were always ready to give a hand, for mutual support, if need be. Sonja knew that she could always count on Alberto when we had a difficulty or were, as happened once or twice, economically in a fix. He also gave Sonja some good advice on working with plaster. But it was, above all, his unique personality that brought us one of the richest experiences in our life.
Zie hele interview in Nka: Journal of Contemporary African Art 18.1 (2003), of Third Text 2010 of de bundels met interviews van HUO.
Een aantal van de kunstenaars die Mancoba hierboven noemt komt regelmatig op belangrijke veilingen langs. Zoals gisteren nog op de veiling van Christies in Amsterdam het werk van Hans Hartung.
Dit werk heeft grote verwantschap met dat van Mancoba.
Hans Hartung (1904-1989)
P10-1980-H4
titled ‘P10-1980-H4’ (on the reverse)
charcoal and pastel on cardboard
52.5 x 37.5 cm.
Executed in 1980
Vandaar dit stukje nu.
Maar ook omdat ik vorige week op een bijeenkomst in het Cobra museum was waar Mancoba werd vergeleken met Michael Tedja, door Christine Eyene. Beide hebben Afrikaanse elementen in hun werk was haar argument. Tja…. daar zijn er nog tienduizenden van.Ze zijn ook allebei zwart (!??).
In mijn ogen zijn dit twee totaal verschillende kunstenaars. Om het heel kort samen te vatten: Mancoba zocht naar het universele, naar dat wat alle zou verenigen, naar het algemeen menselijke, hij was daarbij ook religieus gedreven. Zijn werken zijn uiterst bescheiden en ‘eenvoudig’.
Minder is meer.
Bij Tedja lopen duizend verhalen en drijfveren door elkaar. Het is veel, ontzettend veel. Mij valt daarbij op dat hij tegen dezelfde demonen lijkt te vechten als Francis Bacon en Jean Michel Basquiat. Woede lijkt daarbij zijn inspiratiebron, creatieve kracht en drijfveer. Zijn vijanden zijn hem dierbaar.
.
Het woord Negeren (Neger-en) dat Tedja in zijn werk gebruikt was de aanleiding voor Eyene om de kunstenaars te vergelijken.Tedja was er helaas zelf niet om haar bij te vallen of tegen te spreken en niemand van de aanwezigen in de zaal wist echter wie Mancoba was. Daarom binnenkort meer over Mancoba op deze site.
Ik schreef al eerder over Mancoba in de tentoonstellingscatalogus Black is beautiful, Rubens tot Dumas (2008)
in mijn essay :>‘ A certain South Africanness’ < en >What is a post-colonial exhibition <
Hieronder nog een paar beelden van de prachtige Michael Tedja tentoonstelling in het Cobra museum. Zeker gaan zien!!
About me
In 2008 I was guest curator of the exhibition Black is beautiful. Rubens to Dumas. Important advisors: Elizabeth McGrath (Rubens and colleagues, Warburg institute Image of the Black in Western Art collection), Carl Haarnack (slavery in books), Elmer Kolfin (slavery in prints and paintings) and Adi Martis (contemporary art). And Gary Schwartz made his research for The Image of the Black in Western Art available to me.
In 2012 my Anniversary book: 100 years Schiller 1912-2012 was published. Initiative, idea, text and editing (ES). Design and photography Monica Schokkenbroek.
In 2013 my book Cobra aan de gracht / Cobra on the Canal was published by Samsara publications.
In 2014 my essay ‘Painted Blacks and Radical Imagery in the Netherlands (1900-1940)’ was published in The Image of the Black in Western Art Volume V (I). (ed. David Bindman, Henry Louis Gates jr.)
In 2017 I published a book about the black servants at the Court of the Royal Van Oranje family. More than a thousand documents have been found about their lives. (only in Dutch)
All photos on this site are not intended for any commercial purpose. I have tried to trace all the rules and rights of all images. As far as I know, these images can be used in this way. If you ar a copyright holder and would like a piece of your work removed or the creditline changed then please do not hesitate to contact me.
estherschreuderwebsite@gmail.com
Esther Schreuder 